Máy nén khí bị keo dầu: 4 Nguyên nhân & Cách xử lý triệt để

Khi máy nén khí bị keo dầu, tất cả các chi tiết chuyển động sẽ chịu lực cản lớn, thậm chí còn gây ra tắc nghẽn. Do đó, hiệu suất nén hơi của máy sẽ tụt giảm nhanh, các linh kiện dễ hư hỏng, chập cháy theo hệ thống. Vậy làm thế nào để bạn nhận biết sớm, tìm ra nguyên nhân và khắc phục nhanh sự cố?

1. Nhận biết sớm dấu hiệu máy nén khí bị keo dầu

Khi máy nén khí bị keo dầu, bạn có thể nhận diện nhanh sự cố thông qua những dấu hiệu sau:

• Áp suất khí giảm nhanh và đột ngột khi máy đang vận hành. Motor vận hành đủ tải nhưng máy lên áp chậm, kéo dài thời gian so với bình thường.
• Nhiệt độ máy tăng nhanh, kể cả khu vực đầu nén và dầu bôi trơn hệ thống. Thân máy nóng hơn mức tiêu chuẩn (lớn hơn 90 độ C), có thể xuất hiện mùi khét cháy ở những chi tiết chuyển động.
• Dầu bôi trơn có 3 dấu hiệu bất thường: đổi màu sẫm hơn, đặc quánh lại và phát ra mùi khét do quá trình oxy hóa nhiệt.
• Xuất hiện nhiều bùn dầu, cặn bẩn ở hệ thống lọc, cụm đầu nén, đường dẫn khí và két làm mát.
• Máy chạy ồn hơn bình thường, rung chấn mạnh trong giai đoạn khởi động hoặc khi điện yếu. Hiệu suất nén hơi sụt giảm, chất lượng khí nén đầu ra dưới mức trung bình.
• Máy kích hoạt hệ thống báo lỗi và tự bảo vệ (tín hiệu đèn nháy, phát còi hoặc tự động ngắt khi chạy với tải nặng)

2. Nguyên nhân cơ bản khiến máy nén khí bị keo dầu & hệ quả

2.1. Chọn dầu bôi trơn sai khuyến cáo nhà sản xuất

Các loại máy nén khí sẽ sai khác nhau về cơ chế tăng áp, cách thức giải nhiệt, kết cấu hoàn thiện,... Nếu dùng chất bôi trơn tùy tiện, không đúng theo khuyến nghị sẽ dẫn đến nhiều hệ quả đáng ngại. Ví dụ:

• Dùng dầu có độ nhớt không phù hợp thì khi vận hành ở nền nhiệt cao, lớp màng dầu bao phủ có độ ổn định kém.
• Dùng dầu sai đối tượng (piston, trục vít,...) sẽ khiến chất bôi trơn bị phân hủy nhanh, hư hại cụm đầu nén.
• Dùng chất phụ gia thiếu tương thích là nguyên nhân hàng đầu gây polymer hóa, oxy hóa chất bôi trơn và dẫn đến hiện tượng keo dầu.

Hệ quả là keo dầu, cặn bẩn sẽ bám chắc vào đầu nén, lọc tách dầu, đường dẫn, két giải nhiệt,... khiến hiệu suất làm mát suy giảm nhanh chóng.

Những thành phần gây hại này còn tăng ma sát giữa các chi tiết chuyển động, tăng nhiệt độ trong hệ thống nén khí.

2.2. Dùng dầu máy bị pha tạp, nhiều loại lẫn nhau

Để tận dụng triệt để các chất bôi trơn hiện có, không ít người đã pha trộn nhiều loại dầu máy với nhau rồi sử dụng hỗn hợp tạo ra để vận hành máy nén khí.

Việc phối hợp nhiều loại dầu khác nguồn gốc (khoáng, ester, PAO, hydrocarbon,...) có thể gây phản ứng tiêu cực, gây mất an toàn khi sử dụng.

Các chất phụ gia khi kết hợp với nhau có thể bị triệt tiêu hoàn toàn hoặc tạo phản ứng xung đột, hình thành nên keo dầu và bùn dầu.

Đặc biệt, khi dầu cũ bị nhiễm bẩn được hòa lẫn với dầu mới không cùng chủng loại sẽ dẫn đến hiện tượng kết tủa, cô đặc chất bôi trơn.

Hệ quả của những sai lầm trên là khiến dầu biến chất, không có khả năng bôi trơn hay làm mát.

2.3. Không thay dầu định kỳ, để dầu bị quá hạn

Hạn sử dụng của dầu bôi trơn máy nén khí không phải là mãi mãi. Thành phần này sẽ bị oxy hóa hoặc nhiễm bẩn khi dùng lâu ngày, dần dà mất đi vai trò vốn có. Thậm chí, có thể gây hại cho thiết bị nếu không loại bỏ sớm.

Trong trường hợp người dùng không thay mới dầu định kỳ thì việc hình thành keo dầu, cặn dầu và bùn dầu là điều khó tránh khỏi.

Lọc dầu dễ bị tắc, máy nén khí công nghiệp sẽ khó tăng áp, khó lưu thông khí, tăng nhiệt nhanh.

Bên cạnh đó, cặn/bùn/keo sinh ra từ dầu bẩn còn làm tăng ma sát, khiến gioăng phớt, trục vít, piston và ổ bi nhanh hao mòn.

Thiết bị còn đối diện với nguy cơ cháy dầu, máy bật tắt liên tục do quá nhiệt, kẹt cứng đầu nén.

2.4. Ép máy chạy quá công suất trong thời gian dài

Nếu vận hành máy nén khí với công suất vượt ngưỡng, kéo dài hoặc lặp lại liên tục thì dầu bôi trơn sẽ bị oxy hóa nhanh hơn. Dễ bị acid hóa và hình thành cặn bẩn ở các chi tiết tiếp xúc gần với chất bôi trơn.

Máy càng bị quá tải thì càng dễ tăng nhiệt, cấu trúc dầu sẽ bị phá vỡ, biến đổi sang trạng thái keo đặc, gây tắc nghẽn cục bộ.

3. Xử lý máy nén khí bị keo dầu đơn giản, nhanh gọn, hiệu quả

Trong trường hợp máy nén hơi cao áp bị keo dầu, bạn có thể xử lý nhanh thông qua các thao tác sau:

• Đầu tiên, hãy xả bỏ toàn bộ dầu cũ ra khỏi két giải nhiệt, bình chứa, đường hồi dầu, buồng nén. Vệ sinh sạch sẽ tất cả các bộ phận nói trên, không để dầu bẩn, keo dầu, cặn dầu còn bám dính trong hệ thống.

• Tiếp theo, kiểm tra trạng thái của lọc tách dầu, đường ống dẫn khí và lọc gió của máy. Làm sạch từng chi tiết để loại bỏ tác nhân gây hại rồi lắp trở lại đúng vị trí.
• Thay mới dầu bôi trơn, đảm bảo đúng loại (theo khuyến cáo của nhà sản xuất), đúng liều lượng, tránh đổ tràn ra xung quanh. Tuyệt đối không kết hợp nhiều loại dầu, không tận dụng dầu bôi trơn của những thiết bị/máy móc khác.
• Thăm dò chức năng của trục vít, piston, ổ bi và hệ thống gioăng phớt. Nếu mài mòn mạnh hoặc hư hỏng nặng, khó phục hồi chức năng thì thay mới ngay.
• Trong trường hợp đã vệ sinh, thay dầu nhưng máy vẫn làm việc với hiệu suất kém nên liên hệ chuyên gia. Nếu thiết bị bị keo dầu nặng, phát sinh lỗi trên nhiều chi tiết hãy nhanh chóng đưa máy đến trung tâm kỹ thuật để được hỗ trợ.

4. Lưu ý quan trọng khi xử lý tình trạng keo dầu

Khi xử lý sự cố keo dầu, để thu về kết quả tốt, bạn cần lưu ý đến những điểm dưới đây:

• Tuyệt đối không vận hành/tiếp tục khai thác công năng nếu nghi ngờ máy bị keo dầu. Nên nhớ bạn càng sử dụng thì nhiệt đầu nén càng tăng, dầu càng dê bị cháy.
• Không sử dụng những loại dung môi có tính tẩy rửa mạnh như: hóa chất ăn mòn, cồn 90 độ, dầu hỏa, xăng để làm sạch buồng nén. Những thành phần này có thể làm bong lớp phủ, hỏng phớt, mòn ổ bi,...
• Nên xả dầu bẩn, keo dầu khi máy còn ấm (nền nhiệt khoảng 45 - 50 độ C). Khi đó, dầu sẽ có độ sệt thấp hơn, dễ chảy ra ngoài mà không cần đến biện pháp can thiệp mạnh. Ngược lại, không xả dầu khi máy quá nóng vì sai lầm này có thể gây bỏng nhiệt, mất an toàn cho người thực hiện.
• Dùng dầu có thông số chuẩn (đúng ISO VG), đúng chủng loại, được nhà sản xuất (máy nén khí) đề xuất và khuyến cáo.
• Không trộn nhiều loại dầu với nhau, kể cả khi dầu cũ và dầu mới cùng loại, cùng nguồn gốc. Điều này sẽ giúp hạn chế nguy cơ hình thành keo dầu. Giảm thiểu tình trạng biến chất dầu do xung đột các thành phần hóa học.
• Nếu lọc gió, lọc tách dầu bị nhiễm keo nặng, khó tái sử dụng thì thay mới linh kiện được xem là giải pháp tốt nhất.
• Vệ sinh các chi tiết máy thật kỹ sau khi xả dầu, thao tác đúng cách/không nóng vội. Đảm bảo chỉ có dầu mới lưu thông trong hệ thống.

5. Cách phòng tránh hiện tượng keo dầu trong máy nén khí

Làm thế nào để hiện tượng hình thành keo dầu trong máy nén khí không tái diễn 1 lần nữa? Hãy tham khảo ngay kinh nghiệm dưới đây và làm theo đúng hướng dẫn bạn nhé.

• Luôn để máy hoạt động trong điều kiện tối ưu: môi trường thông thoáng, làm việc đúng tải, đúng thời lượng và tần suất.
• Sử dụng dầu bôi trơn đúng loại, chính hãng, rõ nguồn gốc để làm mát cho toàn hệ thống.
• Khi thay lọc, hãy thay đồng bộ cả lọc gió, lọc tách và lọc dầu để tránh gây nhiễm bẩn chéo.
• Kiểm soát tốt nhiệt độ vận hành, chú trọng khâu vệ sinh định kỳ để hạn chế tình trạng phát sinh keo dầu.
• Kiểm tra ổ bi, đầu nén, phớt,... mỗi tuần 1 lần xem các chi tiết này có tăng ma sát mạnh không. Nếu có cần điều chỉnh ngay để hạn chế tăng nhiệt - 1 trong những nguyên nhân gây biến tính dầu.
• Vận hành máy theo quy trình chuẩn: Bật nguồn, làm nóng máy đến nền nhiệt phù hợp, chạy tải, dừng máy. Không bật/tắt máy thường xuyên, không tăng/giảm áp hoặc lưu lượng quá đột ngột để giảm tải nhiệt cho thiết bị.

Bài viết trên của Tổng kho Đặng Gia đã cung cấp mọi thông tin cần biết về chủ đề: Máy nén khí bị keo dầu. Mong rằng khi đã được trang bị đủ kiến thức, bạn sẽ nắm thế chủ động trong việc nắm bắt, giải quyết và phòng ngừa sự cố.